فاطمه زهرا(س) و رهبری تاریخ در قامت یک زن مجاهد
راستابلاگ: زندگی حضرت زهرا(س) نشان میدهد زن می تواند رهبر تاریخ باشد؛ مجاهد، شجاع و الگویی فرازمانی که انسان ها را هدایت می کند.
در روزهایی که جهان اسلام در سوگ شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) به سر می برد، بازخوانی سیره این بانوی بزرگ تنها یک آیین عزاداری نیست؛ بلکه ضرورتی فکری، فرهنگی و تاریخی است. برای اینکه فاطمیه نه فقط یادآور مظلومیت دختر پیامبر (ص)، که فرصتی است برای بازاندیشی در مفهوم «الگوی انسانی»؛ الگویی که انسان امروز بالاتر از هر زمان دیگری به آن نیازمند است.
«الگو» در نگاه اسلامی، قله ای دور از دسترس نیست؛ بلکه چارچوبی واقعی، دست یافتنی و جهت دهنده برای فکر، گرایش و رفتار انسان است. الگو یعنی آن نقطه بلند که هر انسان با هر ظرفیتی می تواند بسمت آن حرکت نماید و خویش را از دره فاصله دهد. الگو یعنی چیزی که بتوان به آن نزدیک شد، نه چیزی که فقط بتوان ستود.
حضرت فاطمه زهرا (س) دقیقا چنین الگویی اند؛ قله ای که هم زن و هم مرد، هم مسلمان و هم غیرمسلمان می توانند مسیر رشد خویش را با آن تنظیم کنند. الگو بودن حضرت، یک جایگاه نمادین یا احساسی نیست؛ بلکه ریشه در واقعیتِ زندگی کوتاه اما عمیق و اثرگذار ایشان دارد؛ زندگی ای که در آن، خانواده، جامعه، تربیت، مبارزه، علم، عبادت و عدالت در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
زن بودن و رهبری تاریخی
اما جایگاهی که امروزه بالاتر از همه باید برجسته شود، حقیقتی است که به طور معمول در گفت وگوهای اجتماعی معاصر مغفول می ماند: حضرت زهرا (س) در عین داشتن کامل ترین خصوصیت های زنانگی، صاحب اثرگذارترین کنشگری تاریخی و اجتماعی بودند.
زن می تواند، زن بماند و با این وجود رهبر یک حرکت تاریخی شود. این همان حقیقتی است که خیلی از گفتمان های مدرن و سنت زده، در تشخیص آن ناکام مانده اند
ایشان ثابت کردند که زنانگی نه مانع اندیشه است، نه مانع مسئولیت پذیری اجتماعی، نه مانع مبارزه و نه مانع ایفای نقش در بزرگ ترین بزنگاه های تاریخی. در حقیقت، فاطمه (س) به جهان نشان داد زن می تواند، زن بماند و با این وجود رهبر یک حرکت تاریخی شود. این همان حقیقتی است که خیلی از گفتمان های مدرن و سنت زده، در تشخیص آن ناکام مانده اند.
این نقطه دقیقا همان جایی است که جریان های مدعی حقوق بانوان با خطایی اساسی مواجه اند. کنشگری زن را چنان تعریف می کنند که گویی پیش شرط آن، کنارگذاشتن زنانگی و تهی کردن هویت زنانه از معناست؛ گویی زن برای آن که «اثرگذار» باشد باید شبیه مرد شود، یا از نقش های هویتی خود فاصله بگیرد. در حالیکه سیره فاطمی نشان داد زنانگی و کنشگری، نه تنها در تعارض نیستند، بلکه می توانند در کنار هم، قله ای از بلوغ انسانی و اجتماعی بسازند.
در مقابل، جریان های تحجر با قرائتی محدود و تقلیل گرا، نقش حضرت زهرا (س) را فقط به عرصه خانه و خانه داری فرو می کاهند؛ گویی حضور اجتماعی و جهاد فاطمی در منظومه شخصیت ایشان جایی ندارد. این نگاه نیز مانند قرائت های افراطی مدعی حقوق زن، بخشی از حقیقت را حذف می کند و تصویری ناقص و ناکارآمد از زن مسلمان عرضه می کند.
حضرت زهرا (س)؛ الگویی فرازمانی برای انسان کامل
از همین رو است که الگوی فاطمی، نه تنها محدود به عصر پیامبر (ص) نیست، بلکه به سبب عمق انسانی و الهی خود، برای همه عصرها کارآمد است. رهبران و اندیشمندان معاصر بارها تاکید کرده اند که جهان گرفتار در بحران هویت زن، نیازمند عرضه الگویی نو، اصیل و کامل از «زن مسلمان» است؛ الگویی که هیچ یک از الگوهای غربی، رسانه ای و مصرف زده قادر به جایگزینی آن نیستند. از طرف دیگر جایگاه حضرت زهرا (س) فراتر از بحث جنسیت است و الگویی برای تمام آزاداندیشان جهان است. در عصر حاضر، حتی امام زمان (عج) نیز در روایتی روشن، حضرت زهرا (س) را «اُسوَه حسنه» خود معرفی کرده اند؛ گزاره ای که نشان داده است الگوی فاطمی نه تنها کارآمد، بلکه معیار انسان سازی در آخرالزمان است.
اما راه الگوگیری از حضرت زهرا (س)، فقط ستایش احساساتی یا روایت عاطفی نیست. الگوگیریِ واقعی، نیازمند نگاه جامع و دقیق به سیره آن حضرت است. نمی توان تنها به یکی از ابعاد زندگی ایشان چنگ زد و دیگر ابعاد را نادیده گرفت. اگر از جهاد اجتماعی حضرت سخن بگوییم اما از تربیت نسل و معنویت ایشان غافل شویم، یا برعکس، اگر تنها بر اشک ها و مصائب تمرکز نماییم و مبارزه علنی و صریح ایشان برای حق و عدالت را فراموش نماییم، تصویری ناقص و تحریف شده ارایه کرده ایم.
درس مجاهدت برای زن و مرد در تاریخ
برای دستیافتن به الگوی فاطمی باید خویش را در موقعیت های ایشان قرار داد؛ موقعیت هایی که با وجود تفاوت های زمانی، از حیث ماهیت، در هر عصر تکرار می شوند: مسئولیت پذیری در مقابل تحریف، آگاهی بخشی به جامعه، دفاع از حقیقت، تحول خواهی، مقاومت در مقابل ظلم، و البته حفظ گرمی خانه و تربیت نسل. این همان «پرورش روحی» است که انسان را از یک فرد معمولی به یک قهرمان اخلاقی و اجتماعی مبدل می کند.
جهادی بی وقفه که در سرتاسر زندگی آن حضرت جاری بود؛ از عبادت شبانه تا روشنگری روزانه، از دفاع از ولایت تا تحمل سخت ترین فشارهای روحی و جسمی
نخ تسبیح همه این ابعاد، آن حقیقتی است که میتوان آنرا «جهاد فاطمی» نامید. جهادی بی وقفه که در سرتاسر زندگی آن حضرت جاری بود؛ از عبادت شبانه تا روشنگری روزانه، از دفاع از ولایت تا تحمل سخت ترین فشارهای روحی و جسمی. جهادی که معنای آن در نگاه اسلامی، حرکت مداوم و خستگی ناپذیر بر پایه ایمان، عقلانیت و تکلیف است. فاطمه (س) در راه دفاع از حق، چیزی کم نگذاشت؛ نه در دوران بارداری، نه در فشارهای اجتماعی و نه در لحظه هایی که حتی جانشان در خطر بود.
تشییع و دفن شبانه آن حضرت، که یکی از بزرگ ترین اسناد تاریخی مظلومیت و مبارزه است، نشان داد حرکت فاطمی حتی بعد از شهادت نیز ادامه دارد؛ فریادی بلند که ظلم را رسوا و حق را تا ابد زنده نگه داشت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
لطفا شما هم در مورد این مطلب نظر دهید