نمایش اسکلت فروسرخی یک کهکشان به دست جیمز وب
راستابلاگ: راستابلاگ: تلسکوپ فضایی جیمز وب در تصویری که چارچوبی از خطوط گرد و غبار و درخشش نور ستارگان در یک کهکشان را نشان می دهد، نمایی از اسکلت این کهکشان را در طیف فروسرخ به معرض نمایش گذاشته است.
به گزارش راستابلاگ به نقل از ایسنا، دید فروسرخ تلسکوپ فضایی جیمز وب، بینش ما را از یک کهکشان مارپیچی بزرگ و میله ای تغییر داده است و اسکلت گرد و غبار آنرا که با درخشش ستارگان جوان روشن شده است، آشکار کرده است.
به نقل از اسپیس، تصاویر کهکشان NGC 1559 در نور مرئی مانند تصاویری که توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته است، گرداب درخشانی از نور با خوشه های ستاره ای درخشان و جوان را نشان میدهد که در بازوهای مارپیچی پراکنده با خطوط غبار سیاه پوشیده شده اند.
اما جیمز وب حالا از این تابش خیره کننده عبور کرده و با دید فروسرخ خود، باطن این کهکشان را آشکار کرده است.
دوربین فروسرخ نزدیک (NIRCam)جیمز وب، نور ستاره ها را می بیند که از میان غبار پنهان و همین طور درخشش گاز هیدروژن یونیزه شده در مناطق ستاره ساز فیلتر شده است. در همین حال، ابزار فروسرخ میانی(MIRI) این تلسکوپ فضایی توانسته غبار را بطور مستقیم رصد کند و ابرهای ذرات ریز تولید شده توسط نسل های گذشته ستارگان را به تصویر بکشد و ساختار مارپیچی NGC 1559 را ردیابی کند.
تصویر جدید جیمز وب از NGC 1559 فقط از نظر زیبایی عالی نیست، بلکه از نظر علمی نیز بسیار باارزش است و به عنوان قسمتی از پروژه PHANGS(فیزیک با وضوح بالا زاویه ای در نزدیک کهکشان ها) برای درک بهتر چگونگی تولد ستارگان، نحوه زندگی و نحوه مرگ آنها در همه نوع کهکشان ها در سرتاسر جهان تولید شده است.
پروژه PHANGS همین طور علاقمند است در مورد تعامل بین آن ستارگان و ابرهای گاز و غبار موجود در یک کهکشان و همین طور نحوه تأثیر آنها بر ساختار کلی و مقیاس بزرگ کهکشان بیشتر بیاموزد.
این پروژه که ازطریق یک تیم بین المللی از ستاره شناسان هدایت می شود، درحال نقشه برداری از این کهکشان ها در سراسر طیف الکترومغناطیسی است و نه فقط از جیمز وب، بلکه از تعداد زیادی از رصدخانه های قدرتمند دیگر برای این منظور استفاده می نماید. این لیست شامل تلسکوپ فضایی هابل، آرایه میلی متری/زیرمیلی متری آتاکاما(ALMA) و آرایه فشرده آتاکاما(ACA) در شیلی، آرایه بسیار بزرگ (VLA) تلسکوپ های رادیویی در ایالات متحده، تلسکوپ رادیویی MeerKAT در آفریقای جنوبی و آرایه میلیمتری گسترده شمالی(NOEMA) در فرانسه است.
با این وجود، NGC 1559 در بین کهکشان هایی که PHANGS مشاهده می کند، برجسته است، برای اینکه در بخشی منزوی از فضا قرار دارد و هیچ همسایه کهکشانی نزدیکی ندارد و در نیمکره جنوبی فلکی تور قرار دارد.
کهکشان NGC 1559 همین طور خانه چهار ابرنواختر کشف شده در 40 سال قبل است که سه مورد اول از آنها موسوم به SN 1984J، SN 1986L و SN 2005df همگی توسط رابرت ایوانز ستاره شناس آماتور استرالیایی کشف شدند و چهارمین ابرنواختر آن به نام SN 2009ib توسط برنامه CHASE که یک جستجوگر خودکار ابرنواخترها در رصدخانه سرو تولولو در شیلی است، کشف شد.
دو ابرنواختر آخر یعنی SN 2005df و SN 2009ib از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند، برای اینکه اخترشناسان را قادر به محاسبه فاصله ما تا NGC 1559 کرده اند؛ موضوعی که می تواند به محاسبه نرخ انبساط جهان کمک نماید.
ابرنواختر SN 2009ib چیزی است که به عنوان ابرنواختر نوع II-P شناخته می شود که انفجار مهیب یک ستاره بزرگ را نشان میدهد.
اخترشناسان به رهبری کاتالین تاکاتس از دانشگاه ندرس بلو در شیلی در سال 2009 از SN 2009ib برای محاسبه فاصله ما تا NGC 1559 استفاده کردند که به پاسخی معادل 19.8 مگاپارسک یا 64.57 میلیون سال نوری رسیدند.
در عین حال، SN 2005df یک ابرنواختر نوع 1a است که نشان دهنده نابودی یک ستاره کوتوله سفید است. ابرنواخترهای نوع 1a دارای روشنایی استاندارد هستند و هر چه دورتر باشند، کم نورتر به نظر می رسند، اما اگر بدانیم درخشندگی واقعی و قابل استانداردسازی آنها چقدر است، می توانیم دقیقاً بفهمیم که چقدر باید دور باشند تا به همان اندازه کم نور به نظر برسند. بدین جهت می توان از آنها برای تعیین فاصله های کیهانی استفاده نمود. بنا بر این آنها همین طور به عنوان «شمع استاندارد» در نظر گرفته می شوند.
اخترشناسان به رهبری کارولین هوانگ و آدام ریس از دانشگاه جانز هاپکینز در سال 2019 از SN 2005df همراه با دو نوع شمع استاندارد دیگر یعنی ستاره های متغیر از نوع Cepheid و Mira برای تأیید فاصله تا NGC 1559 استفاده کردند و به پاسخ 19.8 مگاپارسک، مطابق با اندازه گیری قبلی از SN 2009ib رسیدند.
تیم هوانگ و ریس تا حدودی بر طبق این اندازه گیری فاصله توانستند روشنایی ابرنواخترهای نوع 1a را در کهکشان های دورتر برای اندازه گیری دقیق تر فواصل آنها کالیبره کنند. سپس آنها این فواصل را با تعیین انتقال به طیف سرخ شان مقایسه کردند تا مشخص کنند که ثابت هابل که معیاری از انبساط جهان است، معادل 73.3 کیلومتر در ثانیه بر مگاپارسک است.
این محاسبه جالب است و رازآلودی بیشتری به تناقض کیهانی موسوم به «تنش هابل» افزوده است، چونکه در آن شیوه اندازه گیری، نرخ انبساط با بهره گیری از ابرنواخترهای نوع 1a پاسخ متفاوتی به اندازه گیری های نرخ انبساط برمبنای مطالعه پس زمینه مایکروویو کیهانی ارائه می دهد. ثابت هابل در آن شیوه اندازه گیری معادل 67.8 کیلومتر بر ثانیه در مگاپارسک است.
هنوز این به شکل یک راز باقی مانده است که چرا این اندازه گیری ها در صورتیکه در همه فاکتورها باید یکسان باشند، متفاوت هستند.
کهکشان NGC 1559 یک خاصیت قابل توجه دیگر نیز دارد. در سال 2023 ستاره شناسان تایوانی از داده های رصدخانه پرتوی ایکس چاندرا متعلق به ناسا برای یافتن 8 منبع پرتوی ایکس فوق درخشان(ULX) در NGC 1559 استفاده کردند.
منابع پرتوی ایکس فوق درخشان اجرام مرموزی هستند که سیلی از پرتوهای ایکس بسیار پرانرژی را در مقادیری بیش از آن چه در هر پروسه شناخته شده در ستاره ها توضیح داده می شود، آزاد می کنند. گمان این است که این پدیده ها شامل اجرام فشرده ای مانند ستاره های نوترونی و سیاهچاله ها هستند.
یکی از 8 منبع پرتوی ایکس فوق درخشان در NGC 1559 با نام X-24 بالاتر از بقیه قرار دارد و تابش پرتوی ایکس آن با تناوب 7500 ثانیه (دو ساعت و پنج دقیقه) تغییر می کند. گمان می رود که این تناوب مربوط به دوره مداری جسمی باشد که احیانا یک ستاره است که در اطراف سیاهچاله ای با جرم ستاره ای حرکت می کند و نیروی گرانشی آن آنقدر قوی است که می تواند مواد را از جسم درحال چرخش جدا کند و آنرا مصرف کند. اگر چنین باشد، این نخستین منبع پرتوی ایکس فوق درخشان باینری فشرده است که کشف می شود.
کهکشان NGC 1559 به عنوان یک کهکشان مارپیچی بسیار زیبا که در میانه ناکجاآباد قرار دارد و تعداد کمی از کهکشان ها نزدیک به آن قرار گرفته اند، جایگاه مهمی را برای اخترشناسان در مطالعه ستارگان، کهکشان ها و کیهان دارد.
منبع: rastablog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب