خراسان را بشناسیم،
مصلای سبزوار نماد ایمان و بالندگی
به گزارش راستابلاگ، خراسان رضوی یک پژوهشگر و دیرینه شناس خراسانی اظهار داشت: مصلای سبزوار مجموعه معماری آجری با زیربنای ۲۴۲ متر است که با کاربری عبادی در شرق سبزوار و خارج از شهر ساخته شده و در مجاورت آن نماز جمعه و اعیاد برگزار می شده است.
رجبعلی لباف خانیکی در گفتگو با ایسنا اظهار نمود: «بیهق» از گذشته های دور ناحیه ای وسیع از خراسان و از مضافات ایالت نیشابور با مرکزیت خسروگرد بوده که بعدها سبزوار جایگزین خسروگرد شده است.
وی افزود: شهرستان سبزوار به لحاظ آب و هوای مساعد و موقعیت آن در راه «شاهراه بزرگ شرق» یا «راه ابریشم» همواره مورد توجه جهت اقامت بوده بگونه ای که در سراسر شهرستان سبزوار تابحال بیشتر از ۹۰۰ محوطه، تپه و بنای تاریخی شناسایی و ۱۶۲ مورد از آنها در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. همچون آنها میتوان به تپه دامغانی اشاره نمود که زیستگاهی واقع در حاشیه شرقی شهر سبزوار و متعلق به دوران برنز است.
لباف خانیکی افزود: شهر کنونی سبزوار همچون شهرهای معدودی است که بر روی خرابه های شهر کهن سبزوار بنیان گرفته و گاه و بیگاه در بافت سنتی سبزوار بقایای معماری و آثاری به دنبال کندو کاو یا خاکبرداری ظاهر می شود. گذشته از آن در سبزوار بناهایی از گذشته بر جای مانده که «مصلای سبزوار» یکی از آنها است.
این پژوهشگر خراسانی تصریح کرد: مصلای سبزوار مجموعه معماری آجری با زیربنای ۲۴۲ متر مشتمل بر یک ایوان، برج هایی بر ۲ طرف ایوان و گنبدخانه ای در پایان ایوان است که با کاربری عبادی در شرق سبزوار و خارج از شهر ساخته شده و در مجاورت آن نماز جمعه و اعیاد برگزار می شده است.
لباف خانیکی افزود: هر مصلا در واقع به منزله یک محراب یا ماکتی از محراب بود که در مقیاس بسیار بزرگ در سمت قبله یک قطعه از زمینهای اطراف شهر ساخته می شد تا از دور دست دیده شود و اهالی به سمت آن که در امتداد قبله بود به نماز می ایستادند.
وی اظهار داشت: ایوان بلند مصلای سبزوار دارای طاقی جناقی مستقر بر فراز ۲ پایه با نمای قاب بندی شده که قاب اولی از بالا و خط بامٍ ایوان که نیمه تمام و ظاهرا ریزش کرده است. هم اکنون ۱۵متر از بلندای ایوان باقی مانده است. نمای اسپر ایوان ۲ طبقه به نظر می آید، چونکه ۲ درگاهی عریض هم عرض با طاق جناقی و بلندای نابرابر بر روی همدیگر ساخته شده است.
لباف خانیکی اضافه کرد: بر ۲ سوی ایوان ۲ ستون نیم استوانه استقرار یافته که علاوه بر زیبایی و شکوهی که به بنا می داده، از رانش ایوان هم پیشگیری کرده چونکه برای دیوارهای جانبی ایوان نقش پشتیبان ایفا می کرده اند.
وی اظهار داشت: گنبدخانه دارای پلان مربع و مانند دیگر چهارطاقی های ایران درگاهی هایی در چهار جهت دارد. قاعده مربع شکل فوقانی آن بنا را ۴ فیلگوش با چهار طاق نما از ۴ ضلعی به ۸ ضلعی تبدیل نموده و ساقه ای ۸ ضلعی برای استقرار قاعده دایره ای شکل گنبد تدارک دیده اند. گنبد که از آجر به شیوه «خفته راسته» چیده شده، از نوع عرقچین بر فراز ساقه نشسته و تنها تزئینات داخلی بنا رسمی بندی های لچکی های ۲ طرف فیلگوش ها و طاق نماها است.
این دیرینه شناس خراسانی بیان نمود: ارتفاع تیزه گنبد تا کف، ۱۱متر است. در ضلع شمال غرب بنا پلکانی به بام منتهی می شود. حالا مصلا در میانه زمینی هموار به وسعت یک هکتار در خیابان خواجه نظام الملک (شهدا) قرار گرفته و حصاری بر گرد آن کشیده شده است.
لباف خانیکی خاطرنشان کرد: با اینکه برخی راه اندازی این بنا را به دوران صفوی نسبت داده و حتی معمار آنرا «حاجی شجاع معمار اصفهانی» ذکر کرده اند، اما با عنایت به شیوه ساخت و مشابهت آن با ایوان مسجد جامع ورامین و مسجد آق قلعه، میتوان آنرا همچون بناهای قرن هشتم هجری قمری دانست.
وی خاطرنشان کرد: مصلای سبزوار در تاریخ ۲۷ دیماه ۱۳۵۵ به شماره ۱۳۱۷ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع: rastablog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب